KAYBOLAN MESLEKLER

                                                      Arzuhalcilik

  Osmanlı İmparatorluğu zamanında geçerli olan mesleklerden biriside arzuhalcilikti.O devirlerde okuma yazma bilenler fazla olmadığı için mektup yazdırmak veya devlet dairelerinde işleri olanlar arzuhalcilere müracaat ederlerdi.18.yy da arzuhal yazmak bazı kurallara bağlanarak önemli bir meslek haline getirilmişti. Genellikle hasır iskemlede oturan arzuhalcinin önünde küçük  bir masa bulunurdu. Masanın üzerinde birisi siyah diğerinde  kırmızı mürekkep bulunan iki hokka, kamıştan yapılmış birkaç kalem, kalemleri açmak için kalemtraş ve yazıları kurutmak için kullanılan kum bulunurdu. Arzuhalci iskemlesine oturur ve kağıdı dizinin üzerine koyarak  yazardı. Okuması yazması olmayanların imza yerine mühür kullandıkları için tanınmış arzuhalcilerin yanında birde mühürcü bulunurdu.,

                                                  Meddahlık

Çok öven, metheden anlamına gelen  meddahlık hikaye anlatma ve taklit yapma yeteneğidir. 1500 yılından beri geleneksel sanatlarımız arasında özel  bir konuma sahiptir. Bu devirlerde toplantılarda  kitap okumak veya bir konuyu anlatmakla başlamıştı. Eskiden meddahlar özellikle ramazan gecelerinde yaşı ilerlemiş olanların belli başlı eğlencerinden birisiydi.

Meddahlık oldukça güç olan bir sanattır.Özellikle her gün yeni bir hikaye bulmak ve bunları  halkın beğeneceği şekilde kimseyi  kırmadan üzmeden anlatmak özel bir yetenek  gerektiriyordu. Genellikle kahvenin yüksekçe bir yerine çıkarak veya bir sandalyeye oturarak  günlük hayattan hikayeler, masallar,destanlar veya fıkralar anlatarak halkı

eğlendirmeye çalışırlardı.

                                           Kilercibaşı

Saraylarda kilercibaşı’lık  önemli görevlerden birisiydi.  Padişah’ın yemeği götürülürken daima en başta kilercibaşı bulunurdu.

Sofraya örtü serip her şeyi  kurallara uygun olarak düzenlemek onun görevleri arasındaydı. Yemeklerin  sofraya konulması ve padişaha servis yapılması da onun sorumluluğundaydı. Ayrıca sarayda yapılan  tatlı, şerbet ve şekerlemeleri hazırlaması gerekiyordu.  Padişahı yemeklerde zehir olmadığı konusunda inandırmak için herkesin önünde önce kendisi tadar sonra servis yapılırdı. Kusuru olan veya beğenilmeyen kilercibaşılar derhal kovulup yerine bir  başkası atanırdı. Görevini iyi yapanlar ise sarayda daha yüksek mevkilere yükseltilirdi.                                                      

                                        Kağıt   aharcılığı

Eski  kağıtların yüzleri bu günkü  gibi  parlak olarak imal edilmezdi. Kağıdı kullanacak olanlar  eğer isterlerse kağıdın yüzünü cilalarlardı.Bu cilalama işlemi sırasında önce  aharlama yapılır  sonra  mühre kullanılırdı.Ahar çeşitli maddelerden yapılırdı Nişasta,yumurta akı,nişadır, arap zamkı başlıca tercih edilen malzemeydi. Bunlar  tek  tek veya  birlikte kullanılırdı. Ahar maddesi kağıda sürülür sonra mühre denilen aletin yardımıyla parlak hale getirilirdi. İlk işleme aharlamak ikincisine ise mühre uygulamak denirdi.Bazı kağıtların üstlerine yazılan yazıları  ıslak bir süngerle çıkartmak mümkün oluyordu. Bu durumda  aharlanmadan sadece  mühre uygulanarak  tekrar parlak hale getirilirdi. Aharlama’da kullanılacak maddeler sıcak suyun içerisinde  eritilir.Kıvama geldikten sonra aharlama yapılacak kağıt bu karışımın içerisinde uygun bir süre bekletilirdi. Diğer bir metot ise ahar maddesini bir sünger veya pamuk yardımıyla kağıdın üzerine sürüp kurumasını beklemekti. Bir kat  ahar sürülmüş kağıda tek aharlı, iki veya daha çok kat sürülmüş kağıda ise çift aharlı denirdi.Hattatlar ve meraklıları kağıt aharlamayı kendileri yapardı. Bu işi bir meslek edinip profesyonel olarak yapılmasına kağıt  aharcılığı, ustalarına ise aharcı denilirdi. Ustaların  hazırladığı aharlı kağıtlar büyük dükkanlarda  satılırdı.

                                                  Ebruculuk

Eskiden bulut gibi dalgalı olarak düzenlenmiş veya çeşitli parlak  şekillerle süslenmiş kağıtlara ebrulu kağıt ,bu işlemede ebruculuk denilirdi. Daha çok ciltli eserlerin veya levhaların köşelerini süslemekte kullanılan eski sanatlarımızdan birisidir.Uygulaması şu şekilde olurdu.Yoğun kıvamda hazırlanmış olan tuzlu suyun içerisine  zamk damlatılarak   bir karışım elde edilirdi.Daha  sonra  istenen renkte boya ve boyalar buna  ilave edilince koyu kıvamda bir  karışım oluşur. Bunun içerisine önceden şekil verilmiş  ince bir tel konularak boyaların bunun  üzerine adapte olması sağlanırdı.  Boyalı tel  uygulanmanın yapılacağı kağıdın üzerinde gezdirilip  istenen şekiller  veya dalgalanmalar  oluşturulurdu. İşlem uygulandıktan sonra bunu sabitlemek aynı zamanda daha parlak  olmasını sağlamak için  üzerine sığır safrası damlatılırdı.Kağıtların boyayı emen cinsten olmasına dikkat etmek önemliydi. Türklerde başlayan bu sanatın zaman içerisinde Avrupa da  çok ilgi gördüğünden bahsedilir.

                                      Kağıt   makasçılığı

Eskiden kağıtlar bu günkü gibi kesilmiş olarak değil büyük tabakalar halinde satılırdı.Büyük tabakalardan  ihtiyaç kadar kağıt ,  makas yardımıyla kesilip kullanırdı.Sık sık gereksinim olduğundan  herkesin yanında mutlaka bir kağıt makası bulunurdu. Kağıt makaslarını imal edenlere ise kağıt makasçısı denilirdi. Bunları  imal etmek özel bir beceriklilik gerektirdiğinden bu sanat  mahalli el sanatlarımız içerisinde yer almıştır. Makasın  kağıdı düz olarak kesebilmesi için  boyu  uzundu.Makasın keskin tarafının oluklu olarak yapılması ve ucunun sivri olması gerekliydi.Üzerleri altın veya kakma ile süslenir. Bazılarının üzerine kıymetli taşlardan süsler yapılırdı.

                                               Kalemtıraşcılık 

Eski zamanlarda kalemtıraş, kalemdan denilen yazı takımlarının değişmeyen bir elemanıydı.Şimdikilere benzemeyen eski  kalemtıraşların genellikle kamıştan yapılmış olan  kalemlerin ucunu  açmaktan başka   yazıları kazıyarak çıkartma ve  kağıtları kesme gibi   farklı işlevleri de bulunuyordu..Bunların  imalatıyla uğraşan sanatkarlara  kalemtıraşcı denilirdi.Hepsi el yapımı ve birer sanat eseri olan kalemtıraşların  sapları fildişi, sedef, abanoz, akik, kehribar gibi malzemeden ve özel şekiller verilerek imal edilirdi. Kalemtıraşların üzerinde altın ve gümüşten yapılmış olan süsler ve hattatların imzaları bulunurdu. En yaşlı  ustanın   önünde senenin belirli günlerinde diploma töreni yapılır,başarılı olanlara diplomaları düzenlenen bir törenle verilirdi. Bu diplomayı almadan kalemtıraşcı kendi imzasını  kalemtıraşların üzerinde kullanamazdı.

                                                  Kalemkeşlik

Günümüzde kaybolmuş  eski mesleklerden birisidir. Yazma kitapların ve  yazı levhalarının kenarına yaldız veya mürekeple  çizgi çekmeye kalemkeşlik bu işlemi uygulayan sanatkara  ise kalemkeş veya  cetvelkeş denilirdi. Bunlar aynı zamanda eski kitapların bozulmuş olan ciltlerini düzeltir yırtık sayfalarını onarırlardı.