ÇEŞME'NİN ÜÇ SAKIZI

                                   

                                             SAKIZ  AĞACI   

Ege bölgesinin sahil kesiminin doğal bitkisidir. Türkiye’nin  batı sahillerinde ve özellikle Sakız Adasında yetişir.Gövdeleri üç metre’ye kadar kadar büyüdüğü zaman  ağaç şeklini alır. Fakat genellikle  çalı görünümdedir.  Bitkinin dal ve gövdeleri Mart ve Ekim aylarında   iki kere düzgün olarak aşağıdan yukarı  doğru çizilir. Bu çiziklerden  ve ağacın  yaralı olan yerlerden kendiliğinden  akan reçine bir kap içerisinde bir müddet bekleyince   sertleşip   ‘ mastix’ adı verilen sakız ham maddesi oluşur. Özel bir tadı ve güzel kokusu vardır. Diş etlerini kuvvetlendirici,ağız kokusunu giderici etkisiyle  ilaç sektöründe,  yapıştırıcı özelliği ve cila ham maddesi olarak  sanayide kullanılır. Sütlü tatlılara özellikle muhallebi ve sütlaca özel bir tat ve koku verir.

Çeşme’nin her yerinde sakız ağacına rastlamanız mümkün. Tüm dağ ve ovalarda kısa boyuyla karakterize  yabani şekillerini görebilirsiniz. Bunlardan ürün elde edilmez. Çeşme’de ürün elde edilen sakız ağaçları Alaçatı, Çiftlik köy ve Çeşme’nin Sakız Adasına bakan kısımlarındaki kırmızı topraklarda yetişir.

Ilıcada bulunan büyük bir sakız ağacı belediye tarafından koruma altına alınarak meraklıların ilgisine sunulmuştur. Alaçatı’da sakız elde edilmek amacıyla kurulan  sakız ağacı çiftliğinde ürün alınma aşamasına gelindi.. 1993 yılında başlatılan Sakız ağacı yetiştirilmesi için Valilik, kaymakamlık  ve Ege Orman Vakfının çalışmalarından bu güne kadar olumlu bir sonuç alınaması üzücüdür. Halbuki dünya sakız ticaretinin tamamını elinde tutan Yunanistan’ın bu konuda her sene milyonlarca dolar gelir ettiği biliniyor. İş adamlarımızın ve de bu bölgede yaşayan çiftçilerin sakız ağacı üretimi ve  ticareti   konularında çalışma yapmasının, ülkemiz ve bölge için olumlu sonuçlanacağını düşünmekteyim.

                                          SAKIZ   KOYUNU  

Kökeni   Sakız adası ve Çeşme olan bir koyun cinsidir.Vücudu beyaz renkli,uzun ince kuyrukludur. Baş ve bacaklarında siyah bir benek olması karakteristik özelliklerindendir.Kemikleri genellikle ince yapıda olmasına karşın erkeklerin boynuzları kalın ve oldukça kuvvetlidir. Ağırlıkları 45-50 kilo arasında arasın da olup,yıllık süt verimleri 150-200 litre arasındadır.

Üreme ve süt verme özellikleri beslenme düzenine göre zaman zaman değişiklik gösterir. Bir batında üç ve yedi arasında yavru doğurur.Sakız koyunları bağ ve bahçelerin çevresinde üç,dört tanesi bir arada olarak yaşarlar.

Yurdumuzda saf Sakız koyunlarının sayısının üç,dört bin civarında olduğu tahmin edilmekte. Yurdumuzda en çok Çeşme ve dolaylarında yaşarlar. Bu koyun ırkı rutubetli deniz iklimine alışık olduğu için bölge dışarısına çıkartıldıkları zaman ırk özelliklerini kaybederek üremeleri azalır,süt verme  özelliklerini yitirirler.       

                           

                                     SAKIZ  ( ÇEŞME )  EVLERİ

Türk ve Yunan mimarisinin karışımı olan bu evlere başta Sakız adası olmak üzere bazı Yunan Adalarında, Çeşme’de ve Anadolu’nun bazı sahil yörelerinde rastlanır.

Sakız evleri özellikle 19.yy dan itibaren Çeşme ve Alaçatı dolaylarında orta sınıfa hitap edecek şekilde ve çok sayıda inşa edilmişti. Gömme tarzda yapılmış olan giriş kapıları doğrudan sokağa açılır. Ön taraflarında bahçe bulunmamasına karşın evlerin arka taraflarında mutlaka  küçük bir bahçeleri vardır. Sade ve dar olan bir ön cepheleri,üst katında küçük bir cumba veya balkonları bulunur.

Çeşme’nin sıcak bir iklime sahip olması nedeniyle sıcaktan korunmak için evler dar sokakların kenarında sıralı bir tertipte yer almıştır.

Sakız evlerinin çoğu iki katlıdır. Azda olsa üç katlı olanlarına da rastlanır.  Özellikle çarşı civarındaki evlerin  giriş katlarında dükkanlar yer alır. Bu uygulamada evin giriş kapısı dükkanın  yan tarafında yer alır.

Evlerin havalandırmasını sağlamak amacıyla bol miktarda pencereye yer verilmiş. Çeşme evlerinin bazılarında  giriş kapısının üst kısmında evlerin yapım tarihinin yazılı olduğu birer arma bulunur. Evlerin süslemelerinde oldukça önem verilmiş. Kabartma sıva süsleri ve motifli demir parmaklıklar  dikkat çeker.