ÇEŞME'DE TARİHİ BİR OLAY

                     1768- 1774 Osmanlı Rus Savaşı ve Çeşme Hezimeti

XV.yy Başından beri Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya’sı arasındaki siyasi ve ekonomik çekişme yaklaşmakta olan bir savaşın habercisi  gibiydi.

Uzun süredir  beklenen kıvılcım  Rusya’nın Lehistan’ı işgal etmesiyle bir anda  aleve dönüştü. Osmanlı devleti Lehistan’ı korumak amacıyla 3 ekim 1768 tarihinde Rusya’ya savaş ilan etti. Rusya Osmanlı Devletini çeşitli ayaklanmalar çıkartmak suretiyle zayıflatmak düşüncesindedir. Bunun üzerine  Rus Donanması, Mora yarımadasındaki Rumları kışkırtıp bu bölgede Osmanlı Devletine karşı bir ayaklanma başlatır. Hüsamettin Paşa komutasındaki Türk donanması da Rus’ları  durdurmak amacıyla Ege Denizine açılır .İki donanma Sakız Adası ile Karaburun arasında bulunan Sakız boğazında karşılaştı.  Çeşitli savaş taktiklerine rağmen iki tarafta bu ilk karşılaşmada bir sonuç elde edemezler.Bu çatışmalar sırasında Cezayirli Hasan Paşanın çeşitli kahramanlıklar gösterdiği bilinmektedir. Akşam olurken kıyıdan açılacak topçu ateşinin düşman gemilerine zarar vereceğini düşünen Hüsamettin Paşa yardımcısı Cezayirli Hasan Paşa’nın tüm uyarılarına rağmen donanmanın tamamını Çeşme Limanına sokar. Buna karşılık Ruslar  6 Temmuz 1770’i  7 Temmuza bağlayan gece çeşitli patlayıcılarla donatılmış üç adet ateş kayığını rüzgarında yardımıyla Çeşme Limanında beklemekte olan Osmanlı donanmasının üzerine yollar. Gemilere çarpan ateş kayıkları büyük bir patlamayla yan yana duran Osmanlı savaş gemilerini ateş topu haline getirir.Daha sonrada Osmanlı gemilerinde olan savaş  malzemelerinde oluşan patlama kısa bir sürede tüm Osmanlı donanmasıyla limanda beklemekte olan 25 adet ticari gemiyi batırır.Bu patlamanın etkisiyle  Çeşmenin içerisinde de  büyük hasar meydana gelmiştir.Binlerce Osmanlı denizcisiyle Çeşme halkından pek çok kişi şehit oldu.Patlama seslerinin bir çok Yunan adasından duyulduğu söylenir. Savaştan sonra Rusya ile Osmanlı devleti arasında Küçük Kaynarca Anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile Osmanlı devleti Rusya’ya pek çok ticari imtiyaz ile toprak vermek zorunda kaldı.

Bu savaşta batan Osmanlı gemilerden çıkartılan toplar ile çeşitli malzemeler Çeşme Kalesinin yanındaki alanda,  savaşta  ölenlerin anısına dikilen heykel ise Çeşme meydanında görülebilir.