STRATONİKEİA

Karia Bölgesi’nin önemli iç şehirlerinden olan Stratonikeia, Muğla Yatağan ilçesi, Eskihisar Köyü yakınlarındadır. Antik yazarlardan Herodotos ve Strabon Stratonikeia’dan önce burada Khysaoris adında bir yerleşim olduğundan bahsederler. İÖ 3.yy’ da şehirde hakimiyet kuran Suriye kralı I. Seleukos eşi Stratonike'yi oğlu Antiokhos'la evlendirir. Antiokhos da önce üvey annesi sonra eşi olan Stratonike’nin adını bu kente verir. Şehir muhtelif akınlar sırasında el değiştirdi. Roma İmparatorluğu döneminde ticaretin artmasına bağlı olarak şehir çok gelişip, bölgenin en tanınmış şehirlerinden birisi oldu. Bu zamanda zenginliğinin göstergesi olarak tüm şehir mermer yapılarla donatıldı. Strabon, şehirdeki görkemli binalardan bahsederek burayı çok beğendiğini yazmış. Şehrin zenginliği pek çok göçmenin bu bölgeye akın etmesine yol açar. Bizans döneminde ise Aphrodisias’a bağlı bir psikoposluk merkezi olduğunu görmekteyiz. Türklerin bölgeye gelişleri 11. yy. sonlarıdır. Beylikler döneminden kalan hamam, 19.yy’dan cami, Osmanlı dönemine ait sokak dokusu ve muhtelif evler bulunmaktadır. Stratonekeia, antik dönem ve Türk yerleşimine ait bulguları birlikte görülebilen nadir bölgelerimizden birisidir.

Stratonikeia’dan günümüze ulaşanlar

Sur Duvarları : Kentin etrafı uzunluğu 3500 metreye varan surlar ile çevrilmişti. Bu surlar şehrin büyüklüğü hakkında fikir sahibi olunmasını sağlıyor.

Gymnasium : Şehrin büyük yapılarından birisidir. Gymnasiumlar Eski Yunan ve Roma devrinde gençlerin eğitildiği ve spor yaptıkları merkezlerdi. 180 metreyi bulan uzunluğu ile antik devirlerde Anadolu’daki en büyük gymnasiumun Stratonikeia’da olduğu biliniyor.

Kuzey şehir kapısı ve çeşme : Kuzey sur duvarı üzerinde bulunan kapı Lagina Kutsal alanından gelen kutsal yolun kente ulaştığı yerdir. Kuzey şehir kapısının 42.4 metre genişliğinde ve 14.2 metre yüksekliğindeydi. Her iki yanında anıtsal kemerli girişler vardır. Kent içine bakan bu iki girişin arasına havuzlu bir çeşme yapılmıştı.

Sütunlu cadde ve anıt : Kuzey Şehir Kapısı önündeki meydandan başlayarak şehir merkezine doğru devam eden 8.70 metre genişliğindeki sütunlu bir caddedir. Caddenin başlangıcında kentin önemli kişilerinden birisine ait olduğu düşünülen bir anıt yer alıyordu. Caddenin etrafında dükkanların yer aldığı düşünülüyor.

Bouleuterion ( Meclis Binası ) : Kent merkezinde yer alan dikdörtgen planlı bir yapıdır. Yarım daire şeklinde oturma basamakları ve bunun doğusundaki alanda da avlusu vardır. Yapının iç cephesinde Grekçe, dışında ise Latince yazıtlar görülüyor. Bu yazılar şehirde satılan malların fiyatlarını gösteren listelerdi. Böylece kent içerisindeki satışlar kontrol altında tutularak enflasyon önlenmeye çalışılmıştı.

Roma Hamamı : Stratonikeia yazıtlarında kentte üç adet hamam olduğu yazmaktadır. Bunların bir tanesi de Roma Hamamı olarak bilinen yapıdır. Yapının içerisinde soyunma odaları ile soğuk, ılık ve sıcak yıkanma bölümleriyle çeşitli amaçlar için kullanılan altı adet oda bulunuyordu.

Tiyatro : Şehrin güneyinde bulunan doğal bir yamaca yerleştirilmiş 15000 kişilik bir tiyatrodur. Şehrin nüfusuna göre oldukça büyük olan tiyatronun oturma grupları o zamanki mimariye uygun olarak merdivenler ile dokuz parçaya bölünmüştü. Tiyatro Roma İmparatoru Augustus zamanında tamamen yenilenip sahne binası yeniden yapıldı.

Tapınak : Tiyatronun güneyindeki bir terasta yer alması tiyatro ile birlikte düzenlenmiş izlemini vermektedir. İon düzenine uygun üç basamaklı bir alt yapı üzerine inşa edilmiştir. A.Tırpan tarafından Augustus ve İmparatorluk Tapınağı olarak önerilen yapı, mimari elemanlarına göre Erken İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenmektedir.

Gladyatör mezarları : Bugünkü kazı evinin yakınlarında bulunan gladyatör mezarları ve bunlara ait kabartmalar ile steller Muğla Müzesinde sergileniyor.

Su yapısı : Yatağan Milas karayolunun üzerinde görülen şehre su taşıyan kanlardan oluşan yapının Roma İmparatorluk döneminde yapıldığı düşünülmektedir. Blok taşların kullanıldığı bant şeklinde bir yapıdır. Karayolunun güney kenarında izlenebilir.